Door Marja van den Broek
De plannen voor de bouw van het Stationskwartier in Ravenstein nemen steeds serieuzere vormen aan. Er is geld
toegezegd voor een tunnel onder het spoor en ook de archeologische ogen van de gemeente en SAM zijn gericht op
dit gebied. Er is al wat onderzoek gedaan en de resultaten maken meer archeologisch onderzoek noodzakelijk.
Voor bewoning in deze omgeving moeten we ver terug in de tijd. De regio was bezaaid met hoger gelegen zandkoppen
in het stroomgebied van de Maas. Het was een aantrekkelijke bewoningslocatie vanaf het mesolithicum (midden
steentijd ) tot en met de Romeinse tijd. Deze bewoonde zandkoppen werden 'woerd' of 'woord' genoemd, in
Noord-Nederland 'wierd' en 'terp'. Plaats- straat- en veldnamen herinneren nog aan deze oude bewoningsgeschiedenis.
Deursen en Dennenburg zijn op woerden ontstaan.
Veel kleine woerden zijn verdwenen in de loop der tijden. Ze zijn afgegraven, omgeploegd of geëgaliseerd voor de
landbouw of verzwolgen door het water. De nederzettingen op de woerd waren in de prehistorie maar klein: één of
meerdere boerderijen. Grote gebouwen waarin zowel mens als dier beschutting vonden. Op het erf stond een spieker
(voorraadschuur op palen) voor de opslag van voorraden, veilig buiten het bereik van dieren. Het was een zwaar
leven gedicteerd door de luimen van de Maas.
Een impressie van een woerd in het stroomgebied van de Maas
In de directe omgeving van het geplande Stationskwartier bij Ravenstein zijn in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw veel woerden onderzocht door amateurarcheologen uit Oss (AWO). Dank zij hen weten we nog van het bestaan van deze prehistorische woonerven op het Aventuur, de Lievevrouwenberg, de Langelsestraat, de Pachtkamp, de Woord en de Bendelaar. De nauwkeurig bijgehouden verslagen en tekeningen van Gerard Smits van de AWO (archeologische werkgroep Oss) zijn bewaard gebleven en een waardevolle bron van informatie. De werkwijze van toen, op archeologisch gebied, zou heden ten dage niet meer mogelijk zijn met de huidige wetgeving.
Een bladzijde uit het verslag van G. Smits over vondsten bij de Bendelaar
Op een akker tussen de Bredestraat en de Bendelaar zijn tussen 1979 en 1998 veel vondsten verzameld: aardewerk, vuursteen-artefacten, weefgewichten, spinklosjes, een stenen bijl, armbandfragmenten van glas, een aardewerk lepel, slijpsteen en slingerkogels. Alles duidt erop dat hier in de brons- en ijzertijd bewoning op een woerd is geweest, mogelijk ook al eerder. Er zijn geen Romeinse vondsten (vanaf circa 50 v.Chr.) gedaan, dus waarschijnlijk was de woerd toen al verlaten. Diverse deskundigen hebben de vondsten bekeken en er is ook over het gebied gerapporteerd in 'Archeologische kronieken' en meldingen gedaan bij Archis, de landelijke database voor archeologische waarnemingen en vondsten. De collectie wordt deels beheerd door het Provinciaal Depot in 's-Hertogenbosch en deels bij de AWR (Archeologische werkgroep Ravenstein). Gerard Smits (AWO) heeft zijn privé-collectie geschonken aan de universiteit Leiden, dus daar liggen ook nog wat vondsten.
